Selfpublikasie – Dave Henderson

Jou vingers tik die laaste woorde: “Die einde”. Jou manuskrip staar terug na jou toe. Die skryfproses, daardie vloei van woorde uit jou vingers, het maande en byna alles in beslag geneem. Jou oggende en aande is tipies in ’n koffie-geïnduseerde waas gespandeer, met vingers wat slaan op die toetsbord. Noudat die skryfwerk voltooi is, mag jy uit dié waas ontwaak en besef dat jy nog nie eers oor publikasiemoontlikhede gedink het nie.

Wat is die opsies?

Skrywers wat gereed is om te publiseer, kan uit drie hoofroetes kies:  

  1. “Ek wil hê iemand anders moet dit doen” oftewel tradisionele publikasie
    Hierdie proses behels dat jy jou manuskrip voorlê aan ’n gevestigde uitgewery met die hoop dat hulle sal besluit om daarin en in jou as skrywer te belê. Die skrywer wat by ’n gevestigde uitgewer teregkom, sal nie tipies enige geld tot die proses hoef by te dra nie. Die idee is dat jy tantième uit boekverkope sal verdien. Die uitgewer is die eienaar van materiaal wat hulle jou help skep het, soos die gedrukte uitgawe, die e-boek en oudio-weergawes van jou werk.  
  2. “Ek wil dit self uitgee” oftewel selfpublikasie
    Hierdie roete sit die outeur in volle beheer van die publikasieproses. Die stappe wat tydens selfpublikasie gevolg word, behoort identies te wees aan die stappe wat by ’n gevestigde uitgewery gevolg word. Die outeur wat selfpublikasie verkies, sal aanspreeklik wees vir alle kostes verbonde aan die publikasieproses, maar sal die eienaar van die volle outeursreg in die boek bly, en ook in enige ander materiaal wat in die proses geskep word.
  3. Skynuitgewers oftewel “vanity presses”
    Hierdie derde opsie is ’n kombinasie van die mees nadelige aspekte van die eerste twee opsies. Indien jy in die onbenydenswaardige posisie is om met ’n skynuitgewer te werk, sal jy nie net die publikasieproses finansieel subsidieer nie, maar ook die outeursreg in jou werk afstaan. Jy sal dan slegs ’n klein tantième-inkomste verdien uit ’n proses wat jy grotendeels befonds het! Vermy enige organisasie wat op hierdie wyse sake doen.

Waarom selfpublikasie?

Selfpublikasie plaas die skrywer agter die stuur van die publikasieproses. Die skrywer moet die relevante spesialiste vind om hulp te verleen tydens elke stap van die proses – van redigering na omslagontwerp na setwerk na verspreiding – en verseker dat dié kundiges se rekeninge betyds betaal word.

  • Is jy ’n beheervraat?
  • Werk jy teen ’n kwaai spertyd?
  • Is jy moeg daarvan om afgekeur te word deur gevestigde uitgewerye?
  • Wil jy volle eienaarskap van die outeursreg in jou werk behou?

As jy instemmend knik oor enige van hierdie punte, is selfpublikasie dalk net die ding vir jou. 

Die voordele

Die outeur besit alle materiaal en outeursreg. Van die omslagontwerp tot die drukgereed-lêers en die filmregte wat daardie lokettreffer tot gevolg gaan hê: dit behoort alles aan jou.

Die skrywer se tantième word vermeerder.  Selfgepubliseerde skrywers wat hul boeke op Amazon lys, kan tot 70% tantième verdien in vergelyking met die ongeveer 10% tot 15% via tradisionele uitgewers.  

Die skrywer is ten volle in beheer. Dit is ideaal as jy, soos ek, ’n beheervraat is.

Die tydlyn voor publikasie is aansienlik korter.

Niemand sal jou vertel dat jou werk nie goed genoeg is om te publiseer nie.  

Die nadele

Die grootste nadeel van selfpublikasie is dat jy as skrywer die finansiële koste van elke stap van die publikasieproses moet dra.  Skrywers wat in die eerste instansie in gedrukte formaat wil uitgee, sal bes moontlik in die proses ’n knou aan hul spaargeld toedien.

Selfpublikasie-wenk: waarom oorweeg jy dit nie om advertensieruimte in jou boeke te verkoop om die publikasiekoste te help subsidieer nie? Skrywers wat publikasiekoste verder wil beperk, kan oorweeg om eerstens in digitale formate uit te gee. Gebruik gerus Amazon se e-boekplatform om jou skryfwerk in nuwe gebiede bekend te stel – teen verlaagde koste.

Die bestuur van die publikasieproses kan intimiderend wees vir skrywers wat eintlik net wil skryf.

Jy kan nie reken op die bemarkingshulpbronne en -netwerke van ’n gevestigde uitgewery nie.   

Selfpublikasie het ’n slegte reputasie. Een van die grootste redes hiervoor is die kostebesparing wat tipies tydens die produksieproses gedoen word. Te veel skrywers verkies om nie vir ’n redigeringsproses te betaal nie omdat hulle onder die indruk is dat dit voldoende is om die teks self te redigeer. (Wenk: dit is nie.) 

Waar begin ek?            

Die selfpublikasieproses begin sodra jy ’n eerste weergawe van jou manuskrip in Microsoft Word voltooi het.  Die proses lyk gewoonlik so:

  1. Teksredigering
  2. Omslagontwerp vir beide die gedrukte en e-boekuitgawe
  3. Setwerk van die teks van die gedrukte uitgawe
  4. Die omskakel van die dokument in e-boekformate indien jy ’n digitale roete beoog
  5. Die uitgee van die e-boek op Amazon
  6. Die uitgee van die gedrukte boek op die Amazon-platform (dit staan as druk-op-aanvraag bekend)

Die skrywer kan kies om kundiges op te spoor vir elk van hierdie stappe of die skrywer kan ’n besigheid nader om bystand deur die hele proses te bied – en deurlopend te verduidelik wat verwag kan word en ’n seepgladde proses probeer verseker.

“Die einde”

Indien jy besluit dat die risiko (of koste) van die selfpublikasieproses jou nie aanstaan nie, kan jy gerus die Uitgewersvereniging van Suid-Afrika se webblad raadpleeg om ’n tradisionele uitgewer te vind wat ’n goeie pasmaat vir jou boek of genre sal wees.

Indien jy selfpublikasie wil probeer, oorweeg om die digitale roete te gaan en jou Afrikaanse boek via Amazon te publiseer.  As jy die moeite wil vermy om vir elke stap van die publikasieproses individuele vryskutters te vind wat kan help, gaan ’n vennootskap aan met ’n plaaslike selfpublikasie-onderneming wat jou laat welkom voel vanaf die eerste interaksie. Doen jou huiswerk voordat jy enige geld spandeer.

Vrae en antwoord

V: Waar vind ek meer oor e-boekpublikasie uit?

A: Besoek kdp.amazon.com of lees ons toeganklike artikels oor verskeie onderwerpe wat met selfpublikasie te doen het: www.myebook.co.za

V: Is selfpublikasie ’n duur proses?

A: Dit kan wees as dit behoorlik gedoen word. Stappe soos redigering en omslagontwerp gaan met aansienlike koste gepaard. As ’n mens dit egter nie doen nie, mag jou e-boek as’t ware na die agterste rakke van ’n besige boekwinkel geskuif word – wat die kanse om gesogte topverkoper-status te bereik, verskraal.

V: Sal Amazon ’n Afrikaanse boek publiseer?

A: Ja, Amazon het reeds ’n groot Afrikaanse aanbod en verwelkom nuwe skrywers om verdere Afrikaanse inhoud te laai.  

V: Hoe betaal Amazon ons hier in Suid-Afrika?

A: Amazon maak nie oorbetalings direk in Suid-Afrikaanse bankrekenings nie. Oorweeg eerder om by ’n platform soos Payoneer te registreer om sodoende ’n internasionale bankrekening te open wat deur Amazon aanvaar word vir direkte betalings. 

V: Het e-boeke ’n ISBN-nommer nodig?

A: Nie as jy beplan om jou e-boek uitsluitlik op Amazon vry te stel nie. Sien meer inligting oor ISBN-nommers hier.  

’n Persoonlike nota

Aan die leser: baie dankie vir die lees van hierdie artikel wat meer op die onderwerp van selfpublikasie ingaan.  Die artikel is geskryf deur iemand wat begrip het vir die moeilike pad wat ’n skrywer soms loop en tyd afstaan om die skrywer se reis makliker te maak.  Om oop kaarte te speel: dit behoort duidelik te wees dat ek ’n vooroordeel ten gunste van die selfpublikasieproses het, maar elkeen moet besluit wat vir hom of haar werk.

Dave Henderson is die stigter en eienaar van www.myebook.co.za.


Hierdie artikel het eerste in PEN Afrikaans se portaal op LitNet verskyn.
Besoek www.litnet.co.za.