Nuusbrief: September 2022

Beste lede en vriende van PEN Afrikaans
 
N.a.v. die aanval op Salman Rushdie
 
Hier volg die verklaring wat PEN Afrikaans uitgereik het ná die skokkende aanval op Salman Rushdie verlede maand.
 
PEN Afrikaans neem ten sterkste standpunt in teen die gewelddadige aanval op die bekroonde skrywer en voormalige president van PEN Amerika, Salman Rushdie. Rushdie is op 12 Augustus 2022 bestorm en herhaaldelik met ’n mes gesteek, waar hy op die verhoog van die Chautauqua Instituut in die New York-deelstaat sy plek ingeneem het vir ’n beoogde openbare lesing.

Rushdie het ernstige beserings opgedoen. Die ondersoek na die aanval duur voort.

Ongeag die motivering vir die aanval, veroordeel PEN Afrikaans die skokkende en verwerplike inbreukmaking op Rushdie, wat soos alle skrywers, digters, joernaliste, essayiste en bloggers, die vryheid behoort te hê om in die openbaar te kan optree, te kan skryf en te kan bydra tot die publieke diskoers, sonder vrees vir vergelding of gewelddadige pogings om hul stemme stil te maak. 

Ons doen ’n beroep op ons lede, en op almal wat uitdrukkingsvryheid, vryheid van denke en vryheid om te skryf hoog ag, om saam met ons ten sterkste hierteen protes aan te teken.



Ons maak graag ’n ontwerp beskikbaar wat belangstellendes kan aflaai, uitdruk (in landskap-formaat vir beste resultate) en ’n foto mee neem om op sosiale media te versprei. Klik hier om dit af te laai.

“Tag” gerus vir PEN Afrikaans in plasings en gebruik asseblief die hutsmerke #staanbySalmanRushdie en #StandWithSalman. Laasgenoemde is reeds deur PEN Amerika aangewys as ’n hutsmerk vir gesamentlike protes.

Ons moedig ook ons lede aan om deel te neem aan beoogde voorleesinisiatiewe om solidariteit met Rushdie te toon. Die Berlynse Internasionale Literatuurfees beplan ’n wêreldwye voorleesdag vir 29 September. Klik hier vir meer inligting.
 
Tuin van Digters 2022

 
Die huldiging van die gevierde Afrikaanse digter, skrywer, joernalis en akademikus, Antjie Krog, die oorhandiging van die Ingrid Jonker-prys vir ’n debuutbundel, ’n optrede deur die Nederlandse digter, skrywer en teatermaker Babs Gons, die amptelike bekendstelling van Ons Klyntji, besprekings van nuwe bundels van onder andere Antjie Krog, Adam Small, Philip de Vos en Loit Sōls en uitsonderlike musiektoonsettings van gedigte …
 
Dit is van die hoogtepunte by vanjaar se Tuin van Digters wat op Vrydag 7 en Saterdag 8 Oktober 2022 by die Breytenbach Sentrum in Wellington plaasvind.
 
Die tema van vanjaar se Tuin van Digters is *ek-is-jy-is. (’n Individu se menswees is geanker in ’n netwerk van menseverhoudinge: ek is omdat jy is; ons is omdat julle is), ’n gepaste tema vir die huldiging van Antjie Krog wat by die fees sal plaasvind. Krog vier in Oktober ook haar 70ste verjaardag. Verskeie gespreks- en musiekitems om haar, haar skryfwerk en prestasies te vier, is op vanjaar se program.
 
Dit is vir PEN Afrikaans ’n eer om een van dié sessies aan te bied, naamlik Digter wordende om 18:00 op Saterdag, 8 Oktober. Ons deel die programinskrywing onder en nooi almal uit om by hierdie skakel meer te lees en die volledige feesprogram af te laai.


Let wel: Opbetaalde lede van PEN Afrikaans mag die fees gratis bywoon. Name sal op lyste by die ingange wees. Baie dankie aan Francois Lötter en die Breytenbach Sentrum vir hierdie groot voorreg.
 
PEN Afrikaans Skrywerskamer by die US Woordfees
 
Die US Woordfees hou vanjaar weer in lewende lywe op Stellenbosch fees. Die datums is 10 – 16 Oktober en die volledige program is hier beskikbaar: https://woordfees.co.za/program/
 
Ons nooi graag weer alle lede van PEN Afrikaans en deelnemers aan die Skrywersprogram om in te loer by die PEN Afrikaans Skrywerskamer in die Ou Hoofgebou. Die datums en tye is: 10 – 16 Oktober van 08:00 – 17:00 (op alle dae behalwe die Woensdag, wanneer die lokaal 14:00 sal sluit).
 
Die PEN Afrikaans Skrywerskamer is ’n ruimte waar skrywers, joernaliste en ons lede wat aan die boekeprogram deelneem, of gewoon die fees bywoon, tydens die Woordfees kan kom inloer tussen sessies vir ’n koppie koffie of tee, om te sit en voorberei vir paneelbesprekings, te skryf, te lees, of net te ontspan. Die besonderhede is hieronder.  Ons sien uit daarna om julle daar te sien.

 

Datum van ons algemene jaarvergadering
 
Ons algemene jaarvergadering vind op 26 Oktober om 18:00 via Zoom plaas en ons nooi ons lede en ander belangstellendes hartlik uit om dit by te woon. Bevestig asseblief bywoning by penafrikaans@gmail.com om die Zoom-skakel te ontvang.
 
Almal is welkom, maar slegs opbetaalde lede sal stemgeregtig wees. Lede kan tot 30 September agendapunte stuur na die e-posadres bo.
 
Digterlike reaksies op die oorlog in die Oekraïne
Twee eie gedigte en ’n vertaalde gedig (van Darina Gladoen) deur Jerzy Koch
 
Die gedigte “24 februarie 2022” en “truitjie” wat hierna volg, verskyn binnekort in Polkadraai, Jerzy Koch se tweede bundel Afrikaanse gedigte. Jerzy Koch is vertaler, digter en akademikus verbonde aan die Adam Mickiewicz-Universiteit in Poznań, asook aan die Universiteit van die Vrystaat (navorsingsgenoot) en die Universiteit van Stellenbosch (buitengewone hoogleraar).
 
Die vertaling van die Oekraïense digter Darina Gladoen se “by die dood van die russiese soldaat” wat verderaan verskyn, is ook deur hom behartig.
 
24 februarie 2022
(na Ch. Reznikoff)
 
Ek lees enkele Russiese digters uit die neëntiende eeu;
ja, dis melancholies, sag, gevoelig.
Skielik klop iemand aan die deur;
ek maak oop, kyk, en daar staan hy –
Poetin.
 
 
truitjie
(ballade)
 
die sprekende herinnering oorval en vang my
soos ’n net uit rooi woldrade, die droombeeld
is sag en dig gebrei tot ’n warm weefsel
 
lank gelede het ek eens ’n truitjie gehad
wat my ouma gebrei het, kersierooi en mooi
was die trui en op die kind van vier se maat
 
voor die kleur sou verskiet, het die trui skril
gekontrasteer met ander kinders se klere
op die speelgrond en teen die blou hemel
 
die rooi was deurdringend soos suurstofryke
bloed uit die slagaar en uit die verhaal
oor die ou tonele van die vergieting van bloed
 
my ouma het my oor die groot oorlog vertel toe
ek in die oggende wakker word en hardloop om
by haar in die bed te klim en innig te omhels
 
my koue voete teen haar gladde geswolle
kuite en ek speel met haar grys haarstring
en spits my ore vir die gevlegte verhaal
 
die grootouers het haar na władek gestuur
die ouer broer wat met hout handel gedryf het
in die verre siberië anderkant die oeral
 
daar het sy na ’n russiese skool gegaan
die lewe was goed, mense vriendelik
en almal nog die tsar se onderdane
 
die plek was vol bannelinge en fortuinsoekers,
van poolse verdelinge en mislukte opstande
het zofia met haar broer glo nie veel gepraat nie
 
op god se onbewerkte plaas het władek
geboer, bome laat kap en op riviere vervoer
in die onmeetlike bosse om roebels te verdien
 
toe die groot oorlog uitbreek, kantel die wêreld
toe die revolusie als opnuut omverwerp, woed in
daardie siberië van haar nog die spaanse griep
 
daar het my ouma boeke in sirilliese skrif
leer lees en my later met my skooltake geduldig
gehelp, my spelling verbeter, my uitspraak verfyn
 
my ouma het my dikwels na haar vriendin gevat
wat in dieselfde straat in donker kamers
alleen gewoon het met baie onbekende boeke
 
jadzia was in petersburg op ’n meisieskool,
toe die revolusie begin, ontdek sy hoe dit sal
eindig en sy vertel dit vir my dan elke keer weer
 
hulle het die seekadette soos eende geskiet toe
hulle in hul vlootblou uniforms uit die vensters
gespring het, het sy gesê en herhaal: soos eende
 
die vroue het gepraat oor die oorloë en revolusies
ek het geluister en saam met hulle vlug ek uit
rusland na die nuwe pole baie jare voor my geboorte
 
my ma se ou trui was rooi nie vlootblou nie
en gepluis, gerafel en sy kon dit nie meer
dra nie want dit was op die elmboë verslete
 
wat van die goeie drade oor was, kon slegs vir die kind
se truitjie gebruik word en my ouma het dit
oorgebrei want die lewe het haar knaphandig gemaak
 
die truitjie se knopies was donkerrooi, byna bruin
soos skurfte op my knie toe ek weer geval en
huis toe gestruikel het met die oopgekrapte wond
 
die voorkant was vinnig verflenter, handsakkies
uitgerek, by die kraag liggies geslyt, in sy geheel
uitgewas maar die rooi kleur was nog opvallend
 
die beeld van die trui keer terug en breek
skielik my slaap oop, my nugter gedagte
steek uit die droom uit soos trompe-l’oeil
 
 
*****


 
Darina Gladoen, oftewel Дарина Гладун (geb. 1993), is ’n Oekraïense skrywer uit Bucha, asook ’n vertaler, performer en navorser. In haar werk hou sy haar besig met die ekologie, die erfenis van die totalitarisme en die kondisie van die post-Sowjetunie-lande. Sy is outeur van twee digbundels: рубати дерево (houthak, 2017) en ІЗ ТІНІ КРАСИВИХ ЧЕРВОНИХ ХЛОПЧИКІВ (VAN DIE SKADUWEE VAN DIE AANTREKLIKE ROOI SEUNS, 2020). Van haar gedigte is vertaal in, o.a., Bengaals, Engels, Frans, Georgies, Hebreeus, Russies, Pools en Wit-Russies. Onderstaande gedigvertaling het voortgekom uit die samewerking met Janusz Radwański, vertaler en uitgewer van Gladoen se tweetalige Oekraïens-Poolse digbundel Radio ‘Wojna’ (Radio ‘Oorlog’, 2022).
 
  

 
vertaling deur Jerzy Koch
(met dank aan Janusz Radwański en Daniel Hugo)
 
Verwikkelinge: Die Wysigingswetsontwerp op Outeursreg
 
Die betreurenswaardige (maar nie onverwagse) verwikkelinge wat die Wysigingswetsontwerp op Outeursreg betref, is dat dit op 1 September 2022 nogmaals deur die Nasionale Vergadering aanvaar is, ten spyte daarvan dat slegs kosmetiese veranderinge daaraan aangebring is sedert die president die wetsontwerp in 2020 na die Nasionale Vergadering terugverwys het met voorbehoude oor die grondwetlikheid van sekere bepalings, asook vrae oor of dit strook met die vereistes van internasionale kopieregverdrae.
 
Lees hier meer oor die wetsontwerp en die implikasies vir skrywers, asook moontlike volgende stappe in die proses:
 
“Die wetsontwerp gaan nou na die Nasionale Raad van Provinsies en van daar na die individuele provinsies vir hul inspraak. Dit is moontlik dat provinsies hul eie openbare konsultasies oor die wysigingswetsontwerp sal hou, waar dit in die belang sal wees van alle skeppende kunstenaars – skrywers, kunstenaars, komponiste, rolprentvervaardigers – om hul sê te sê.”  

Maandelikse resensie-oorsig
 

Klik hier vir ons oorsig van Afrikaanse resensies wat in Augustus 2022 verskyn het en digitaal beskikbaar is. Hierdie oorsig sluit boekbesprekings, boekgesprekke en voorlesings in wat op die radio of TV uitgesaai is. Sien gerus die insetsel oor kinder- en jeugliteratuur wat op Prontuit uitgesaai is. Daar is ’n YouTube-skakel na ’n segment daarvan.
 
Indien jy weet van ander gerekende publikasies wat ook Afrikaanse resensies en boekgesprekke plaas en dit digitaal beskikbaar maak, laat weet asseblief na penafrikaans@gmail.com.
 
Ons wil graag elke maandelikse oorsig so volledig moontlik maak.
 
Nuwe Afrikaanse boeke in September 2022
 
Baie geluk aan ons lede wat hierdie maand nuwe boeke op die rakke het. Die publikasielyste kan hier in Excel-formaat afgelaai word.
 
Ten slotte:
– Baie welkom aan Etienne van Heerden wat onlangs as lid aangesluit het.
– Die top-drie wenverhale van ons kortverhaalkompetisie is almal op RSG voorgelees. Hartlik dankie aan Dean Balie en span vir die puik hantering daarvan. Luister gerus: “Die rooi tekkies” deur Hendie Grobbelaar (eerste prys); “Nonnetjie van Aardt se laaste dag op aarde” deur Maretha Maartens (tweede prys) en “Wind” deur Anton Dockel (derde prys).  

Vriendelike groete
Catrina Wessels
Bestuurder: PEN Afrikaans